طراحی مدل پایداری سازمانی با رویکرد نظریه داده‌بنیاد (موردمطالعه: شرکت‌های پتروشیمی مستقر در منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر)

نوع مقاله : پژوهشی کیفی

نویسندگان
سارا محمدی 1
مهدی نداف 2
فرشته شیخ قلاوند 3
1 استادیار، گروه مدیریت، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.
2 دانشیار، گروه مدیریت، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.
3 دانش آموخته کارشناسی ارشد مدیریت، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.
چکیده
امروزه موضوع پایداری موردتوجه جدی بسیاری از کشورهاست. تحولات زیاد محیط‌های کسب‌وکار، کارکرد سازمان‌ها را تغییر داده و درواقع تعالی و ماندگاری سازمان‌ها در شرایط پیچیده و متغیر کنونی، نیازمند به‌کارگیری نگرشی نو در تدوین راهبردهای سازمانی است. مهم‌ترین چالش مدیریتی حال حاضر سازمان‌ها، نیل به پایداری سازمانی و سپس حرکت متوازن به سمت بهبود و تعالی است. پایداری به توانایی سازمان در پایش فرصت‌ها، تغییرات روندها و مخاطرات محیط خارجی مرتبط است و هدف از آن ایجاد توازن بین منافع مالی، اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی سازمان در بلندمدت می‌باشد. چالش‌های روزافزون اقتصادی اجتماعی و زیست‌محیطی از یک‌سو و غفلت از رویکرد پایدار به سازمان در مطالعات داخلی ازسوی‌‌دیگر، نویسنده را بر آن داشت تا با انجام یک مطالعه کیفی مبتنی بر استراتژی نظریه‌پردازی داده‌بنیاد چارچوب و الگویی برای پایداری سازمانی ارائه کند. به همین منظور با 17 تن از مدیران و خبرگان شرکت‌های پتروشیمی مستقر در منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر و اعضای هیئت علمی دانشگاه که به روش نمونه‌گیری هدفمند تا دستیابی به اشباع نظری انتخاب شده بودند، مصاحبه باز و نیمه ساختاریافته انجام شد. تحلیل مصاحبه‌ها براساس سه نوع کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام و الگوی پایداری سازمانی طراحی شد. ارزیابی و پالایش الگو به‌وسیله گروه خبرگان با روش دلفی انجام گرفت. نتایج تحلیل مصاحبه‌ها برمبنای نظریه‌پردازی داده‌بنیاد در قالب 174 مفهوم، 13 مقوله و 4 مقوله محوری انجامید. نتایج نشان داد مدیران با درک دلایل و عوامل مؤثر بر پایداری سازمانی همچون فشارهای اجتماعی، مسائل زیست‌محیطی و اقتصادی و همچنین فرهنگ‌سازی و تقویت نگرش کارکنان، می‌توانند راهبردهایی برای تولید محصولات سبز، برنامه­ریزی، تحقیق و توسعه جهت دستیابی به پایداری سازمانی و ارتقای آن اتخاذ کنند. اجرای پایداری سازمانی منجر به نتایج و پیامدهای مفیدی برای مردم، صاحبان مشاعل و دولت خواهد شد.
کلیدواژه‌ها
پایداری سازمانی
توسعه پایدار
نظریه داده بنیاد

موضوعات

عنوان مقاله English

Designing an Organizational Sustainability Model with a Grounded-theory Approach (Case Study: Petrochemical Companies Located in Mahshahr Special Economic Zone)

نویسندگان English

Sara Mohammadi 1
Mahdi Nadaf 2
Fereshteh Sheikh Ghalavand 3
1 Assistant Prof. in Management, Faculty of Economic and Social Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran.
2 Associate Prof. in Management, Faculty of Economic and Social Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran.
3 MSc Student in Management, Faculty of Economic and Social Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran.
چکیده English

Today, sustainability is a serious concern of many countries. Many changes in the business environment have changed the functioning of organizations, and in fact, the excellence and sustainability of organizations in the current complex and changing conditions requires the use of a new attitude in formulating organizational strategies. The most important current management challenge of organizations is to achieve organizational sustainability and then balanced movement towards improvement and excellence. Sustainability is related to the organization's ability to monitor opportunities, changes in trends, and risks in the external environment, and its purpose is to create a balance between the financial, economic, social, and environmental interests of the organization in the long term. On the one hand, the ever-increasing economic, social and environmental challenges and on the other hand, the neglect of the sustainable approach to the organization in internal studies, the author decided to provide a framework and model for organizational sustainability by conducting a qualitative study based on the Grounded-theory strategy. For this purpose, an open and semi-structured interview was conducted with 17 managers and experts of petrochemical companies located in Mahshahr Special Economic Zone and university faculty members who were selected by purposeful sampling until reaching theoretical saturation. The analysis of the interviews was done based on three types of open, central and selective coding, and then the organizational sustainability model was designed. Evaluation and refinement of the model was done by a group of experts using the Delphi method. The results of the analysis of the interviews based on Grounded Theory resulted in 174 concepts, 13 categories and 4 core categories. The results showed that managers can by recognizing the factors affecting organizational sustainability (Social pressures, environmental and economic issues), and strengthening the attitude of employees, choose strategies for producing green products and planning, research and development to achieve sustainability and its promotion. The implementation of organizational sustainability will lead to beneficial results and consequences for the people, the owners and the government.

کلیدواژه‌ها English

Organizational Sustainability
sustainable development
Grounded Theory
[1] Mustapha, M.A., Manan, Z.A. Wan Alwi, S.R., "Sustainable Green Management System (SGMS) – An integrated approach towards organizational sustainability". Journal of Cleaner Production, (2017), 146: 158–172.
[2] Basri NA., Ramli AT., Aliyu AS. "Malaysia energy strategy towards sustainability: A panoramic overview of the benefits and challenges". Renew. Sustain. Energy Rev. (2014), 42: 1094–1105.
[3] Vine E. "Building a sustainable organizational energy evaluation system in the Asia Pacific". Global Energy Interconnection, (2019), 2(5): 378–385.
[4] افرازه ع، محمدنبی س، محمدنبی س. «الگوی سنجش و ارتقای درجه پایداری سازمانی با رویکرد مدیریت دانش». مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، (1389)، 20(61): 37-63.
[5] Schalock, RL., Verdugo, M., Lee, T., "A systematic approach to an organization’s sustainability". Evaluation and Program Planning, (2016), 56: 56–63.
[6] مشایخی، ب. حقی، ع. زارع، ش. گزارشگری پایداری شرکتی در صنعت پتروشیمی: مطالعه موردی شرکت پتروشیمی مروارید.. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، (1400)، 10(39): 115-135.
[7] Mostafa, N., and Negm, A., "Promoting organizational sustainability and innovation: An exploratory case study from the Egyptian chemical industry". Procedia Manufacturing, (2018), 22: 1007–1014.
[8] Kavalić, M., Milan, N., Dragica, R., Sanja, S., Mladen, P., "Influencing Factors on Knowledge Management for Organizational Sustainability." Sustainability, (2021), 13(3): 1497.
[9] Dzhengiz, T., "A literature review of inter-organizational sustainability learning." Sustainability, (2020), 12(12): 4876.
[10] Mabkhot, M., Ferreira, P., Maffei, A., Podržaj, P., Mądziel, M., Dario, A., Lanzetta, M., et al. "Mapping Industry 4.0 Enabling Technologies into United Nations Sustainability Development Goals." Sustainability, (2021): 13(5): 2560.
[11] Lorek, S. Joachim H. S, "Sustainable consumption within a sustainable economy–beyond green growth and green economies." Journal of cleaner production, (2014), 63: 33-44.
[12] Hoff , D.N., "Organizações e sociedade: dinâmicas recíprocas orientando o percurso rumo ao desenvolvimento sustentável". Diss. Universidade Federal do Rio Grande do Sul, (2009).
[13] Arowoshegbe, Amos, O., Uniamikogbo E., and Gina, A., "Sustainability and triple bottom line: An overview of two interrelated concepts." Igbinedion University Journal of Accounting, (2016), 2(16): 88-126.
[14] Munck, L., Munck, M.G., Souza, R.B., "Sustentabilidade Organizacional: A Proposição de uma Framework Representativa do Agir Competente para seu Acontecimento". Gerais – Revista Interinstitucional de Psicologia, (2011), 4(2): 147-158.
[15] Wong, D.W., Eric, T.N., "Economic, organizational, and environmental capabilities for business sustainability competence: Findings from case studies in the fashion business." Journal of Business Research, (2021), 126: 440-471.
[16] Rajeev, A., Rupesh, K., Pati, Sidhartha, S., Padhi, and Kannan G., "Evolution of sustainability in supply chain management: A literature review." Journal of Cleaner Production, (2017), 162: 299-314.
[17] Nawaz, W., and Muammer, K., "Development of a systematic framework for sustainability management of organizations." Journal of Cleaner Production, (2018), 171: 1255-1274.
[18] Rezaee, Z., "Corporate sustainability: Theoretical and integrated strategic imperative and pragmatic approach." The Journal of Business Inquiry, (2017), 16: 60-87.
[19] Dubey, R., Gunasekaran, A., Papadopoulos, T., Childe, S.J., Shibin, K.T., & Wamba, S.F., "Sustainable supply chain management: framework and further research directions." Journal of cleaner production, (2017), 142: 1119-1130.
[20] Tseng, M.L, Ming L., & Wong, W.P., "Sustainable supply chain management: A closed-loop network hierarchical approach." Industrial Management & Data Systems, (2015), 115(3): 436-461.
[21] منافی ملایوسفی، م. حیاتی، ب. پیش‌بهار، ا نعمتیان، ج. "ارزیابی پایداری زیست‌محیطی کشاورزی دراستان آذربایجان شرقی" دانش کشاورزی و تولید پایدار، (1398)، 29(3): 271-286.
[22] Ajmal, M.M., Khan, M., Hossain, M., & Helo, P., "Conceptualizing and incorporating social sustainability in the business world." International Journal of Sustainable Development & World Ecology, (2018), 25(4): 327-339.
[23] Nawaz, W., and Muammer, K., "Exploring organizational sustainability: Themes, functional areas, and best practices." Sustainability, (2019), 11(16): 4307-4343.
[24] Garcia, A.S., Mendes-Da-Silva, W., & Orsato, R.J., "Corporate sustainability, capital markets, and ESG performance." Individual behaviors and technologies for financial innovations, (2019), 287-309.
[25] Aryanas, A., Ghodousi, J., Arjmandi, R., & Mansouri, N., "Components of sustainability considerations in management of petrochemical industries." Environmental Monitoring and Assessment, (2017), 189(6): 1-10.
[26] پیرایش، ر. بهره‌ور، ه‌‌‌‌. بررسی تاثیر شرایط محیط (دور و نزدیک) سازمان بر پایداری سازمانی (مطالعه موردی شرکت صنعتی دلند)، کنفرانس ملی توسعه اجتماعی، اهواز: ایران،. 18 مهر 1397.
[27]دانائی‌فرد، ح. امامی، س.م. استراتژی‌های پژوهش کیفی: تاملی بر نظریه‌پردازی داده‌بنیاد. اندیشه مدیریت. (1386)، 1(2): 69-97.
[28] Creswell, J.W., "Educational Research: Planning, Conducting, and Evaluating Quantitative and Qualitative Research" (4nd edition), Lincoln: Pearson. 2012.
[29] عابدی، ا. شواخی، ع. "مقایسه روش‌شناسی پژوهش‌های کمی و کیفی در علوم رفتاری." فصلنامه راهبرد. (1389)، 54(19): 153-168.
[30]طباطبائی ‌نصب، س.م. مدنی، س. اشرفی عقدا، ط. "تدوین الگوی جایگذاری نام تجاری با رویکرد مبتنی بر نظریه داده‌بنیاد." تحقیقات بازاریابی نوین. (1396)، 7(4): 172-157.
[31]عباسی اسفنجانی، ح. و دهکردی، ل. "طراحی مدل جامع تجاری‌سازی تحقیقات دانشگاهی با رویکرد دلفی." پژوهشنامه بازرگانی. (1394)، 75: 139-170.
[32]درویش، ح. حسن‌زاده، ع. منتظری، م. فتحی‌زاده، ع. "طراحی و تبیین مدل سازمان خادم در بخش عمومی." فصلنامه مدیریت سازمان‌های دولتی. (1393)، 2(8): 53-70.
[33]دانائی‌فرد، ح. اسلامی، آ. "کاربرد استراتژی پژوهشی نظریه داده بنیاد در عمل ساخت نظریه بی تفاوتی سازمانی." تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق. 1390.
[34]مشایخی، ع. فرهنگی، ع. مومنی، م. علیدوستی، س. بررسی عوامل کلیدی موثر بر کاربرد فناوری اطلاعات در سازمانهای دولتی ایران: کاربرد روش دلفی. مدرس علوم انسانی. (1384)، 9(3): 191-231.
[35] Renwick, D.W.S., Redman T., & Maguire, S., "Green Human Resource Management: A Review and Research Agenda". International Journal of Management Reviews, (2012), 15(1): 1–14.
[36] Dubois, C.L.Z. & Dubois, D.A., "Strategic HRM as social design for environmental sustainability in organization. Human Resource Management, (2012). 51(6): 799-826.
پژوهش های مدیریت منابع سازمانی
دوره 13، شماره 1
خرداد 1402
صفحه 155-179