شناسایی و سطح‌بندی عوامل مؤثر بر نهادینه‌سازی اخلاق در سازمان‌های دولتی با استفاده از مدل ISM

نویسندگان
1 دانشیار، دانشکده مدیریت، دانشگاه تربیت مدرس، تهران ، ایران.
2 دانشجوی دکتری، گروه مدیریت بازرگانی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
چکیده
اخلاق از مهم‌ترین مباحث دینی است. برای ساختن یک جامعه بر‌اساس ارزش‌های اخلاقی و اسلامی، ضروری است که آموزه‌های اخلاقی به همه ارکان آن جامعه نفوذ نماید. همچنین یکی از مهم‌ترین موضوعات در عصر جدید مدیریت سازمان‌ها، نهادینه‌سازی اخلاق در سازمان‌ها می‌باشد. این تحقیق با هدف شناسایی عوامل سازمانی مؤثر بر نهادینه‌سازی اخلاق در سازمان‌های دولتی انجام شده است. به این منظور از روش کتابخانه‌ای و بررسی ادبیات موجود برای شناسایی عوامل مؤثر بر نهادینه‌سازی اخلاق در سازمان‌ها استفاده شد و در مرحله بعد با استفاده از مدلسازی ساختاری تفسیری ISM، روابط بین شاخص‌های مؤثر بر نهادینه‌سازی اخلاق در سازمان تعریف شده است. برای تعریف این روابط از نظرات 16نفر خبره در زمینه مدیریت و علوم اسلامی با سابقه بیش از 5 سال مدیریت در سازمان‌های دولتی کمک گرفته شد. این افراد بر‌اساس روش نمونه‌گیری گلوله برفی شناسایی شدند. نتیجه تحقیق نشان می‌دهد که مدل به‌دست آمده شامل 7 عامل فرهنگ سازمانی، نظام ارزیابی عملکرد، نظام گزینشی، نظام آموزشی، حمایت مدیریت، توجه به قرارداد روانشناختی و منشور اخلاقی می‌باشد که در این میان ایجاد منشور اخلاقی به دلیل توان نفوذ بالا و وابستگی کم در سازمان نقش بنیادین دارد و بعد از آن، نظام گزینشی، نظام آموزشی، حمایت مدیریت و توجه به قرارداد روانشناختی افراد بیش‌ترین قدرت نفوذ و توان پیشران را در دیگر عوامل دارند و همچنین وابستگی کمتری به دیگر عوامل دارند. از این رو لازم است برای نهادینه‌سازی اخلاق در سازمان بیشترین توجه به آنها مبذول شود. همچنین نظام ارزیابی عملکرد در سطح سوم مدل جای گرفته و در‌نهایت فرهنگ سازمانی در سطح چهارم با کمترین توان نفوذ و بیشترین وابستگی قرار می‌گیرد.
کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله English

Identifying and Ranking the Affecting Factors on Institutionalization of Ethics by Using Ism Model

نویسندگان English

lotfolah forozandeh 1
ameneh kiarazm 2
چکیده English

Ethics is the most important discussion of each religion. To build a society based on Islamic ​​and ethical values, it is essential for ethics to be considered by society. One of the most important issues in modern organizations management is institutionalizing ethics in organizations. This study is conducted to identify factors influencing the institutionalization of organizational ethics in organizations. To satisfy this purpose, existing literature were reviewed and an interpretive structural modeling were applied to define the relationships between affecting factors of institutionalizing ethics in organizations. To define these relations, opinions of 16 experts at Islamic Management and having at least 5 years work experience as managers at different Public organizations were used. These expert were chose using Snow ball sampling. The results show that the model includes seven factors: culture, code of ethics, selective system, educational system, performance evaluation system, management support and individuals' psychological contract. Creating a code of ethics have a fundamental role because of high driving power and low dependency. Other factors of selective system, educational system, management support and individuals' psychological contract to be high driving power of other factors and are also less dependent on other factors. The performance evaluation system is at the third level and culture is located at the fourth since it has lowest driving power and highest dependency.

کلیدواژه‌ها English

Ethics
Institutional
Interpretive Structural Modeling
[1]  خسروانیان، حمیدرضا، شفیعی رودپشتی، میثم (1390) «مطالعه تطبیق الگوی مدیریت اخلاق در سازمان در مکاتب غربی و آموزه‌های علوی»، فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشنامه اخلاق، شماره 12، صص 145-172.
[2]  صالح‌نیا، منیره، اله توکلی، زینب (1388) «اخلاق سازمانی با تأکید بر منشور اخلاقی»، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، شماره­های 3 و 4، صص 66- 79.
[3]    الوانی، سید مهدی (1384) مدیریت عمومی، تهران: نشر نی، چاپ 25.
[4]  حسین‌زاده، امیر، عابدی جعفری، حسن (1386) «مرزشناسی حوزه اخلاق سازمان و مدیریت»، فصلنامه حوزه و دانشگاه روششناسی علوم انسانی، شماره 53، صص133-144.
[5]  الوانی، سید مهدی، حسن‌پور، اکبر، داوری، علی (1389) «تحلیل اخلاق سازمانی کارکنان با استفاده از الگوی دایره اخلاق»، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، شماره‌های 3 و 4، صص25-35.
[6]    مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، انتشارات صدرا، ج.22، ص 288.
[7]    مطهری، مرتضی، فلسفه اخلاق، انتشارات صدرا، ص 47.
[8]    الوانی، سید مهدی (1383) «اخلاقیات و مدیریت به سوی نظام اخلاقیات یکپارچه در سازمان»، فصلنامه مطالعات مدیریت تحول و بهبود، شماره­های 41 و42، صص 1 -12.
[9]  بهاری‌فر، علی، جواهری کامل، مهدی (1389) «بررسی پیامدهای ارزش‌های اخلاقی سازمان»، دوماهنامه توسعه انسانی پلیس، شماره 28، صص 95- 118.
[10]تولایی، روح‌الله (1388) «عوامل تأثیرگذار بر رفتار اخلاقی کارکنان در سازمان»، دوماهنامه توسعه انسانی پلیس، شماره 25، صص 45- 66.
[11] Marta, Janet K.M., Singhapakdi, Anusorn, Lee, Dong-Jin, Sirgy, M. Joseph, Koonmee, Kalayanee, Virakul, Busaya (2013) "Perceptions about ethics institutionalization and quality of work life: Thai versus American marketing managers", Journal of Business Research, No. 66, pp 381–389.
[12] Kaptein, M. (2003) "The diamond of managerial integrity", European Management Journal, Vol. 21, No.1, pp 99-108.
[13] Riivari, E., Lämsä, A.-M., Kujala, J., Heiskanen, E. (2012) "The ethical culture of organisations and organisational innovativeness". European Journal of Innovation Management, 15 (3), pp 310-331.
[14]رابینز، استیفن پی (1387) مدیریت رفتار سازمانی، ترجمه علی پارساییان، محمد اعرابی، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی، ج. 2، چاپ 2.
[15]حسینی، نجمه، عباسی، عفت (1391) «راهکارهای نهادینه کردن اخلاق حرفه‌ای در سازمان‌ها از دیدگاه آموزه‌های دینی»، اسلام و پژوهش‌های مدیریتی، سال 2، شماره 1، پاییز و زمستان، صص 129-154.
[16] Koonmee, Kalayanee, Singhapakdi, Anusorn, Virakul, Busaya, Lee, Dong-Jin (2010) "Ethics institutionalization, quality of work life, and employee job-related outcomes: A survey of human resource managers in Thailand", Journal of Business Research, No. 63, pp 20–26.
[17]فرامرز قراملکی، احد (1390) سازمان‌های اخلاقی در کسب‌و‌کار، تهران: نشر مجنون، چاپ 4.
[18]کریمی خوزانی، علی، صنعتگران، عطیه (1386) «راهکارهای توسعه اخلاق در پلیس»، فصلنامهمطالعاتامنیتاجتماعی، شماره­های 4 و 5، صص 119-134.
[19] Okpara, John O. (2014) "The effects of national culture on managers’ attitudes toward business ethics: Implications for organizational change", Journal of Accounting & Organizational Change, Vol. 10, No.1, pp 99-108.
[20] Sims, R. (1991) "The institutionalization of organizational ethics", Journal of Business ethic, Vol. 10, No.7, pp 493-506.
[21]الوانی، سید مهدی، رحمتی، محمد حسین، (1386) «فرایند تدوین منشور اخلاقی برای سازمان»، فرهنگمدیریت، سال 5، شماره 15، صص 43-70.
[22]مهدوی، عبدالمحمد، جودزاده، مهتا (1390) راهکارهایتقویتوترویجمعنویتواخلاقحرفه‌ایدرسازمان‌ها، هفتمین کنفرانس توسعه منابع انسانی.
[23]حاتمی، حمیدرضا، کریمی خوزانی، علی (1388) «پنج گام کلیدی در تدوین و ترویج منشور اخلاقی سازمان پلیس»، دوماهنامهتوسعهانسانیپلیس، سال 6، شماره  22، صص 7-17.
[24]رهنمای رودپشتی، فریدون، تاجمیر ریاحی، حامد (1393) «مدلسازی تأثیر تورش‌های رفتاری بر رکود بازار سرمایه براساس رویکرد تفسیری ساختاری»، مجلهمهندسیمالیومدیریتاوراقبهادار، شماره 19، صص 111-130.
[25]فیروزجائیان، علی اصغر، علی اصغر، فیروزجائیان، مجتبی، هاشمی پطرودی، سید حمید، غلامرضازاده، فاطمه (1392) «کاربرد تکنیک مدلسازی ساختاری تفسیری در مطالعات گردشگری»، مجلهبرنامه‌ریزیوتوسعهگردشگری، سال 2، شماره 6، صص 129-159.
[26]آذر، عادل، بیات، کریم، (1387)، «طراحی مدل فرایند محوری کسب‌و‌کار با رویکرد مدلسازی تفسیری ساختاری»، نشریهمدیریتفناوریاطلاعات، دوره 1 ، شماره 1، صص 3-18.
[27]لشکربلوکی، مجتبی، خداداد حسینی، سید حمید، حسینی، سید محمود، حمیدی‌زاده، محمدرضا، (1391) «طراحی مدل فرایندی راهبرد پابرجا با استفاده از رویکرد ترکیبی»، اندیشهمدیریتراهبردی، سال 6، شماره 2، صص 121-151.
[28] Sharma, H. D., Gupta, A. D. (1995) "The objectives of waste management in India: A futures inquiry", Technol, Forecasting, Social Change, 48 (3), pp 285-309.
[29] Delbecq, A. L., Vande Ven, A. A., Gustafson, D. H. (1975) Group techniques for program planning-A guide to nominal group and Delphi processes, Scott Foresman and Company, Glenview, Illinois.
[30] Warfield, J. N. (1973 a) "Binary matrices in systems modeling", IEEE Trans SystMan and Cybem, 3(5), pp 441-449.
[31] Warfield, J. N. (1974 b) "'Developing subsystems matrices in structural modeling", IEEE Trans SystMan and Cybem, 4(1), pp74-87.
[32] Malone, D.W. (1975) "An introduction to the application of interpretive structural modeling", IEEE Proceedings, Vol. 63, pp 397–404.